ارزیابی مقاومت ژنوتیپ‌های گندم نسبت به سن (E. integriceps)

به منظور بررسی و ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم نسبت به سن (Eurygaster integriceps), چهل ژنوتیپ گندم شامل ارقام دوروم و گندم نان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه کاشته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپها از لحاظ درصد خسارت برگ در اثر تغذیه سن مادر تفاوت معنی‌داری وجود دارد. مقایسه میانگین ژنوتیپ‌ها با استفاده از آزمون دانکن نشان داد که ارقام چناب و قفقاز بیشترین درصد خسارت برگ (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 5 (شهید چمران) و رقم دوروم 49-1-20 کمترین درصد خسارت برگ (بیشترین مقاومت) را دارند. ژنوتیپ‌ها از نظر تعداد تخم گذاشته شده توسط سن مادر بر روی آنها تفاوت بسیار معنی‌داری نشان دادند. بر روی ارقام چناب و قفقاز بیشترین تعداد تخم (کمترین مقاومت) و بر روی ارقام دوروم B10 و یاواروس کمترین تعداد تخم (بیشترین مقاومت) مشاهده شد. آزمون دانکن, ژنوتیپ‌ها را از نظر درصد خسارت خوشه و درصد سن‌زدگی در دسته‌های مختلفی قرار داد. از نظر درصد خسارت خوشه رقم دوروم 49-1-25 بیشترین درصد خسارت (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 12 (شهید شیرودی) کمترین درصد خسارت خوشه (بیشترین مقاومت) را نشان دادند. همچنین از نظر صفت درصد سن‌زدگی, رقم سبلان و ژنوتیپ دوروم B8 بیشترین درصد سن‌زدگی (کمترین مقاومت) و رقم آتیلا 5 (شهید چمران) و رقم قدس کمترین درصد سن‌زدگی (بیشترین مقاومت) داشتند. آزمون t نشان داد که در اثر تغذیه پوره سن عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه نسبت به شاهد کاهش معنی‌داری داشتند. همچنین در اثر تغذیه سن مادر نیز هر دو صفت فوق نسبت به شاهد کاهش معنی‌داری نشان دادند. در اثر تغذیه سن مادر و پوره سن وزن هزار دانه نسبت به شاهد به طور معنی‌داری کاهش نشان داد. همچنین کیفیت پروتئین دانه‌های سن‌زده نسبت به شاهد کاهش معنی‌داری نشان داد. خسارت برگ و خوشه در گندم‌های دوروم بطور معنی‌داری کمتر از گندم‌های نان بود. بین صفات مورفولوژیک و درصد سن‌زدگی دانه همبستگی معنی‌داری مشاهده نشد. با استفاده از مجموع ضرایب مقاومت ارقام امید, رشید, آتیلا 12, آتیلا 5 و قدس نسبتاً مقاوم و ارقام چناب و قفقاز نسبت به خسارت سن حساس بودند. تجزیه کلاستر چهل ژنوتیپ با میانگین 4 صفت فوق‌الذکر نشان داد که ارقام امید و آتیلا 12 نسبت به خسارت سن مقاوم و رقم چناب حساس هستند.